Terugblik en vooruitkijken: de Midterm Review

In het coalitieakkoord ‘Samen voor Gelderland‘ hebben de partijen afgesproken dat er halverwege de periode een zogenaamde Midterm Review (MTR) gaat plaatsvinden. Waar staan we nu met de uitvoering van het akkoord en waar gaan we naartoe? In de afgelopen tijd hebben zowel PvdA Gelderland als de provincie sessies georganiseerd waarbij inwoners hun visie konden delen.

PvdA Gelderland vindt het goed dat we een Midterm Review doen. Sinds het sluiten van het coalitieakkoord heeft de wereld niet stilgestaan: eerst kwam het stikstofprobleem, toen liepen we tegen droogte en het klimaat aan om vervolgens geconfronteerd te worden met COVID-19 en de impact die dit op de provincie en haar inwoners heeft.

“Het is goed om nu halverwege goed te kijken”, stelt fractievoorzitter Fokko Spoelstra. “Wat gaat goed en waar in bijsturing gewenst? Bijsturing op bijvoorbeeld impact, prestaties, bestuursstijl, maar ook de doelen uit het coalitieakkoord en bijsturing in termen als geld en middelen.”

De PvdA vindt dat de Provinciale Staten zich moet realiseren dat in Gelderland niet alles kan als zij ook voor de opvolgers nog ruimte open laten.

“Allereerst is het goed om te kijken waar we nu staan en waar we hadden willen staan,” betoogt Spoelstra tijdens de oordeelsvormende behandeling van de Kadernota MTR op 14 april 2021. “Je hebt de wereld van het geld en de wereld van de prestaties. De systeemwereld waarin wij hier zitten met onze verschillende middelen voor de startnotitie, de kadernotitie MTR et cetera. Dat ziet er grosse modo allemaal goed uit. En je hebt de leefwereld van de Gelderlanders die worden geraakt door het coronavirus, geen baan hebben, steeds meer moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen.”

“Je hebt de wereld van het geld én de wereld van de prestaties.”

De PvdA ziet een tweedeling tussen gezond en welvarend aan de ene kant, en ongezond en arm aan de andere kant ontstaan. Het coronavirus kan deze kloof versterken, daar moet echt voor gewaakt worden. “Het is goed dat we dus doorgaan met het Jeugdfonds Sport & Cultuur, de strijd met laaggeletterdheid blijven vechten et cetera. Laten we die wereld vooral voor ogen blijven houden.”

“Het valt op dat een groot deel van de financiële middelen uit het coalitieakkoord een bestemming heeft gekregen en voor een relatief klein deel nog bestedingen gedaan kunnen worden.” Daar is de PvdA positief over. Het laat zien dat er hard is gewerkt aan het bereiken van de doelen uit het coalitieakkoord. “Los van de maatregelen vanwege de drie crises hebben wij als PvdA ook gekeken waar we nu staan en wat er nog gedaan moet worden in de komende twee jaar. Wij focussen daarbij op onze drie speerpunten: wonen, werken en gezonde leefomgeving.”

Wonen

We zien dat de uitvoering van het Actieplan Wonen op schema ligt en er prestaties geleverd worden, maar we zien ook dat het woningtekort nog steeds groeit. “We kunnen helaas niet alles sturen. Wie had kunnen bedenken dat er mede door het coronavirus zo’n grote trek van het westen naar het oosten zou ontstaan?”

“Wie had kunnen bedenken dat er mede door het coronavirus zo’n grote trek van het westen naar het oosten zou ontstaan?”

Dit betekent dat de provincie nog inventiever moet gaan worden. “Durf te experimenteren, zorg voor woningen voor jongeren op het platteland, zorg voor meer maatwerk in de regeling SteenGoed Benutten en zorg ervoor dat zoveel mogelijk woningen verduurzaamd worden.” De PvdA wil graag een stand van zaken rondom de starterslening.

Werken

“Ons tweede speerpunt: werken. Enerzijds vindt dit plaats in de Gelderse binnensteden die door het coronavirus versneld aan verandering onderhevig zijn. We winkelen meer online. Binnensteden zullen nog steeds fysieke winkels bevatten, maar toch ook een plaats van ontmoeten worden.” De PvdA vindt het een goed idee als de provincie naar Overijssels voorbeeld een Retail Platform weet te stimuleren. “De provincie als ondersteuner voor goede gesprekspartners, zodat best practices gemakkelijk uitgewisseld kunnen worden. Daar zien wij veel meerwaarde in. We zien ook mogelijkheden tot een combinatie met SteenGoed Benutten, om wonen in de binnenstad te stimuleren.”

De PvdA ziet in verschillende gebiedsagenda’s ook mooie voorbeelden voorbij komen omtrent het thema Onderwijs en Arbeidsmarkt. “De plannen voor een TechLab op de Noord-Veluwe en een NewTech Park in de CleanTech Regio bijvoorbeeld. Ga hiermee door om dit soort zaken mogelijk te maken. De provincie stimuleert gemeenten met procesgelden voor gebiedsgerichte samenwerking. Ga hier ook mee door. Immers: gemeenten hebben het al extreem zwaar in deze tijd!”

“Gemeenten hebben het al extreem zwaar in deze tijd!”

“Bij de Perspectiefnota is aandacht gevraagd voor de plannen van Apeldoorn en de CleanTech Regio voor een Centrum voor Veiligheid en Digitalisering. We hebben het verhaal van Saxxion Hogeschool gehoord op 10 april jongstleden. Op 19 april worden we ook nog verder bijgepraat, maar we zijn wel benieuwd of de start van dit verhaal al een plaats krijgt in de Kadernota MTR.” De PvdA ziet in dit project een kansrijke ontwikkeling voor opleiding, werkgelegenheid en veiligheid.

“Verder zouden we graag zien dat de provincie grensontkennend gaat werken. Of dit nu is richting buurland Duitsland of buurprovincie Overijssel: elk initiatief om een grens doorlaatbaar te maken is welkom!” In tijden van COVID-19 wil de PvdA verder ook aandacht blijven vragen voor voldoende stageplaatsen. “Of dit nu in de zorg is, of voor MBO dan wel HBO, alle stageplaatsen zijn relevant en we horen nog té vaak dat er geen plaats is voor studenten.”

“Alle stageplaatsen zijn relevant.”

Tot slop op het gebied van het thema Werken wil de PvdA kijken welke lessen getrokken kunnen worden uit de Kracht van Oost 2.0. “Denk bijvoorbeeld aan het sturen op de verbinding tussen regio’s. Zo zien we veel start-ups in Gelderland, maar ook dat scale-ups hun heil nu vaak zoeken buiten onze provincie. Dit moet een punt van aandacht zijn.”

Gezonde leefomgeving

De stikstofaanpak draagt bij aan een gezonde leefomgeving, net als het versterken van de natuur. “Goed dat wij, samen met het Rijk, daar veel middelen beschikbaar voor stellen.” De uitwerking hiervan is wel erg belangrijk. Zo wil de PvdA het gesprek blijven aangaan over bijvoorbeeld emissiearme stallen. Het is ook een goed plan om te investeren in innovatie op het gebied van dierenwelzijn en veiligheid.

Als het gaat om luchtkwaliteit lijkt Gelderland een aantal streefwaarden niet te halen. “Het is natuurlijk mooi dat we meedoen aan een akkoord omtrent schone lucht, maar de PvdA is van mening dat wanneer we doelen willen behalen we ook strak moeten zitten op toezicht en handhaving. Het voorstel is nu om middelen beschikbaar te stellen voor de implementatie van de Omgevingsvisie bij de omgevingsdiensten. Dat is niet verkeerd, maar wij willen benadrukken dat toezicht en handhaving dus ook belangrijk zijn. Dat is misschien niet erg sexy, maar wel erg noodzakelijk. Kijk maar eens naar recente missers als bij Rutgers Milieu in Doetinchem, Vink in Barneveld et cetera.”

“Toezicht en handhaving zijn misschien niet erg sexy, maar wel erg noodzakelijk.”

Zowel op 10 april als eerder heeft PvdA Gelderland gesproken met inwoners. In deze gesprekken kwamen zorgen naar voren rondom wonen bij hoogspanningskabels. Deze zorgen leven in onder meer Zutphen, Ede en Apeldoorn. “Het lijkt niet goed voor de volksgezondheid. Als voorzorgsprincipe is het een goed plan om de bovengronde kabels ondergronds te brengen. We begrijpen dat er regelingen zijn waarbij het Rijk 80% bijdraagt en de gemeenten 20%. We begrijpen ook dat veel gemeenten dat door financiële krapte niet kunnen bijdragen. We zijn benieuwd of wij hiervoor nog een voorstel kunnen verwachten. In Overijssel en Utrecht hebben al dergelijke verkabelingen plaatsgevonden.”

Bestuursstijl en financiën

“Dan tot slot: het is goed om, zeker na wat er recent allemaal in Den Haag is gebeurd, stil te staan bij de bestuursstijl die wij als PvdA voor Gelderland voor ogen hebben. Deze moet open en transparant zijn. Integraal en niet sectoraal. We zien de voordelen van het integrale werken al wel, maar in de verantwoording is het soms nog wat lastig. De trialogen zijn goed: Gedeputeerde Staten, Provinciale Staten en de ambtelijke organisatie trekken aan hetzelfde einde van het koord. En weeg de stem van jongeren en van uitvoerders mee bij de besluitvorming.”

“Weeg de stem van jongeren en uitvoerders mee bij de besluitvorming.”

We zien dat in Gelderland niet alles meer kan op financieel gebied. Ons rendement op het stamkapitaal holt achteruit. Hetzal voor de komende Colleges van Gedeputeerde Staten een uitdaging vormen om voldoende ruimte te blijven houden om te kunnen doen wat goed is voor Gelderland. Dit houdt in dat de provincie nu al creatiever moet zijn, bijvoorbeeld met een Gelders Perspectieffonds, maar ook door te kijken hoe de provincie meer kan doen met het Nationaal Groeifonds of Invest NL. “De PvdA heeft hier nog niets van gezien in Gelderland. Wordt dit weer een Randstedelijk feestje?”

“De PvdA heeft hier nog niets van gezien in Gelderland. Wordt dit weer een Randstedelijk feestje?”

De PvdA vindt het een goed plan van Gedeputeerde Staten om, gezien de drie crises, €200 miljoen uit het stamkapitaal in te zetten. “Laten we ons gelukkig prijzen dat we de mogelijkheid hebben om deze crises zo te lijf te gaan. En mocht de situatie er om vragen, dan kan er met de PvdA gesproken worden over meer uitname uit het stamkapitaal.” De PvdA benadrukt dat dit dan wel gezien moet worden bijwijze van een laatste instrument.

“De PvdA gaat er tot slot vanuit dat er in de Kadernota MTR, zoals deze door Gedeputeerde Staten wordt aangeleverd, het bouwwerk zodanig is opgebouwd dat er voor Provinciale Staten in meerderheid voldoende financiële ruimte is. Deze ruimte is bestemd voor zaken die niet per se door Gedeputeerde Staten erkend zijn, maar door Provinciale Staten wel als noodzakelijk zijn aangemerkt.”

De PvdA is tevreden over de Kadernota. We gaan nog steeds samen voor Gelderland!