PvdA stemt in met herijking provinciale financiën

Op woensdag 16 november hebben de Provinciale Staten gesproken, en een besluit genomen, over de herijking van de provinciale financiën. Hiermee wordt het huishoudboekje van de provincie opnieuw bekeken: doet de provincie de inkomsten en uitgaven op de juiste manier? Op deze pagina is de bijdrage van PvdA Gelderland over dit proces te lezen.

Gelderland heeft een goedgevuld spaarvarken en de inflatie is torenhoog: waarom zouden we dan nu inzetten op het verduurzamen van onze begroting, zou je denken? Moeten we niet eerder en sneller dat spaarvarken gaan aanspreken? Met de huidige inflatie is het geld immers morgen minder waard. Toch denkt de PvdA dat het ook in deze bijzondere tijden verstandig is om de provinciale financiën opnieuw te schikken en daarbij het principe te hanteren: structurele uitgaven dekken we met structurele inkomsten.

Daarnaast hebben we ook incidentele inkomsten en natuurlijk ons spaarvarken: de reserves die op de bank staan. Deze kunnen we prima blijven gebruiken voor incidentele uitgaven en projecten. In de loop van de tijd is onder invloed van ons goedgevulde spaarvarken structureel en incidenteel nogal door elkaar heen gaan lopen. Zo betaalden we redelijk wat structurele uitgaven met dat incidentele geld. Dat is op de langere termijn niet houdbaar, ook niet voor een rijke provincie als Gelderland.

Door nu deze zogenaamde herijking van de provinciale financiën te doen, het opnieuw bepalen hoe we onze inkomsten en uitgaven moeten verdelen, zorgt ervoor dat de volgende Provinciale Staten met een net, schoon huis kunnen starten, op financieel gebied dan.

De route die we hebben gevolgd is een goede geweest, vinden wij. De werkgroep die ons heeft begeleid is voortgekomen uit onze Provinciale Statenleden zelf, en dat vinden wij verstandig. In het proces is een vergelijking getrokken met andere provincies, al waren dat in de ogen van de PvdA niet de meest vergelijkbare. Wat ons betreft hadden we ons gespiegeld aan de provincie Noord-Brabant. Verder hebben we het Gelderland Panel geraadpleegd. Duizenden inwoners gaven antwoord op de vraag waaraan zij geld uit zouden willen geven, en waaraan juist minder. Dat leverde interessante inzichten op. Zo scoren de speerpunten van de PvdA, wonen en gezonde leefomgeving, erg hoog onder de Gelderlanders.

“Zo scoren de speerpunten van de PvdA, wonen en gezonde leefomgeving, erg hoog onder de Gelderlanders.”

Tot slot is er medio oktober een Participatiemarkt gehouden. Hier kwamen een vijftigtal bezoekers op af, maar dit waren vooral organisaties. Desalniettemin vinden wij dat het proces goed was ingericht. Maar gaat dit proces ook tot een goede uitkomst leiden? Want dat blijft natuurlijk altijd de vraag.

Voor ons begint dat met de vraag: wat voor provincie wil Gelderland zijn? Gaan we alleen de wettelijke taken doen, of zijn we een hele open huishouding zonder focus? Immers: zonder beeld van wat je wil zijn is alles wat we aandacht geven per definitie goed. Wat de PvdA betreft is de keuze voor het profiel ‘ruimtelijk fysiek met brede welvaart’ een goede.

Door juist de brede welvaart als uitgangspunt per gebied te nemen is belangrijk. We doen per slot van rekening meer dan alleen maar in het fysieke domein bezig zijn. We ondersteunen ook sport, cultuur en leefbaarheid. Vanuit dat profiel hebben we gekeken naar de structurele bedragen per beleidsthema. Daar vallen ons een aantal zaken op:

Gezonde leefomgeving

Het thema Gezonde Leefomgeving komt eindelijk op het niveau van het wettelijk minimum. We hebben dit dus veel te lang met te weinig middelen in de lucht gehouden. Het is goed dat we het nu eindelijk naar het minimaal vereiste niveau brengen. De PvdA kan zich voorstellen dat we na de komende verkiezingen alsnog de discussie aangaan of er niet op z’n minst nog incidentele financiële middelen bij zouden moeten. Of dat de Omgevingsdiensten nog extra versterking nodig hebben.

Wonen

Het thema Wonen wordt nu eindelijk ook voorzien van een structureel bedrag. Dit is een goede zaak. Als volkshuisvesting een kerntaak van de overheid is, en blijft, dan zal dit thema dat zijn voor de provincie. Dat er dan gekozen wordt om SteenGoed Benutten incidenteel te financieren, daar kunnen wij ons veel bij voorstellen.

Mobiliteit en openbaar vervoer

Dat er nu al €12,5 miljoen structureel wordt uitgetreokken om de meerkosten van €25 miljoen per jaar op te vangen is waardevol, maar voelt ook vreemd aan. We pakken als provincie alvast de helft van het tekort voor onze eigen rekening. De PvdA gaat ervan uit dat het een probleem is waarvoor het Rijk nu aan zet is. Daar doet een bijdrage aan de RegioExpress of Rijnbrug bij Rhenen, zoals deze week bekend werd, niets aan af. De oplossing voor het openbaar vervoer hoort vanuit het Rijk te komen.

Cultuur en erfgoed

Er gaat nog steeds een aanzienlijk bedrag naar cultuur en erfgoed in Gelderland, vooral die laatste kan rekenen op een fors bedrag per jaar. Dat lijkt begrijpelijk, maar de vraag is of er geen scheefgroei is tussen die twee. Teveel erfgoed, te weinig cultuur. Bij erfgoed maken we ons wel zorgen over bijvoorbeeld het blijven draaien van onze molens. Blijft dit goed gaan op lande termijn?

De herijking gaat niet alleen over het structureel in evenwicht brengen van inkomsten en uitgaven en het vaststellen van een bedrag per beleidsthema. Het gaat per beleidsthema ook om de drieslag: wettelijke taken, organiserend vermogen en het verschil kunnen maken. We zien dat bij nogal wat beleidsthema’s het organiserend vermogen het met fors minder moeten doen. Hier maakt de PvdA zich zorgen over. Kunnen we als provincie nog wel het verschil maken als het organiserend vermogen deels of geheel verdwijnt? En wat is het effect op organisaties als de bijdrage van de provincie vervalt? Dragen de gemeenten en anderen dan ook niet meer bij aan bijvoorbeeld het Jeugd Sport en Cultuurfonds, Natuur en Milieu Gelderland en IVN Natuureducatie?Het is goed, en dat stelt de gedeputeerde dan ook voor, om niet alleen na het besluit vandaag de betrokken organisaties een brief te sturen dat hun subsidie wel eens per 2024 kan verdwijnen, maar ook het gesprek met hen aan te gaan.

Want wat gaan we nu echt missen als Gelderland? De gesprekken moeten wat ons betreft gevoerd worden tussen aanstaande december en de komende Provinciale Statenverkiezingen. Zo kunnen we bij de komende Perspectiefnota een rapportage hebben waarin duidelijk de impact van de bezuinigingen te zien zijn.

Die kunnen we dan betrekken om indien nodig een ander besluit te nemen, of om bijvoorbeeld een zachtere landing mogelijk te maken met een Transitiefonds. Hiervoor ligt een voorstel van €75 miljoen en dat vinden wij een goede zaak. Eventueel kunnen we ook kijken of er een individueel arrangement is af te spreken.

De PvdA zou ook wel graag een visie willen zien op de doorontwikkeling van het organiserend vermogen dat verder gaat dan alleen de euro’s. Waarom heb je een organisatie nodig? Het Jeugd Sport en Cultuurfonds zorgt ervoor dat ieder kind kan deelnemen aan sport en cultuur, IVN Natuureducatie zorgt ervoor dat inwoners één kunnen worden met de natuur, en ga zo maar door. De zorg die wij hebben over het teveel en te snel afschalen van dat organiserend vermogen heeft er bij ons toe geleid dat we samen met CDA, VVD, GroenLinks, ChristenUnie en SGP een voorstel in om er zeker van te kunnzen zijn dat er goede gesprekken gevoerd gaan worden met de organisaties. Ook moeten Provinciale Staten voor de verkiezingen beschikken over de heldere rapportage om zo de bedragen per beleidsthema bij de Perspectiefnota te kunnen bekrachtigen.

“De PvdA zou ook wel graag een visie willen zien op de doorontwikkeling van het organiserend vermogen dat verder gaat dan alleen de euro’s.”

Op die manier hebben alle partijen tijdens de verkiezingen al een goed inzicht in wat de stand van de structurele inkomsten en uitgaven is. Daar hoort wat ons betreft bij dat er dan ook goed inzicht is in incidentele middelen. Is dat €210 miljoen voor vier jaar, of meer? En wat is de omvang van de reserves die de provincie vrij kan besteden? En hoe geoormerkt zijn de zogenaamde bestemmingsreserves? De accountant gaf ons onlangs de suggesie dat we daar nog eens goed naar moeten kijken. Met dat totale beeld kunnen de nieuwe Provinciale Staten straks duurzaam de toekomst tegemoet, en blijft de provincie weerbaar en wendbaar.

Tot slot wil de PvdA graag nog aandacht vragen voor twee zaken:

• We moeten in ons achterhoofd houden dat het beleidsthema Mens en Middelen ook fors minder geld zal krijgen. Dat betekent dat de Provinciale Staten niet alles meer kunnen vragen. We moeten wat terughoudener worden in onze ambities en niet teveel willen stapelen. Mochten daardoor mensen de organisatie moeten verlaten dan hebben we naar hopelijk ook het Transitiefonds voor beschikbaar. Dat is de ene kant, maar aan de andere kant ziet de PvdA nogal wat nieuwe taken met middelen op de provincie afkomen. Daar horen natuurlijk ook weer ambtenaren bij. Hopelijk kijkt Gedeputeerde Staten of er zo geschoven kan worden met mensen, in plaats van huidige werknemers te ontslaan om vervolgens nieuwe aan te nemen.
• Vorige week is er ons voorstel rondom Inclusie aangenomen. We lezen in het voorstel over de herijking dat dit thema overal geschrapt lijkt te worden, in elke variant. Dat is wat ons betreft niet de bedoeling. We zijn dan ook blij dat de gedeputeerde inmiddels heeft laten weten dat het thema niet zal verdwijnen. Natuurlijk blijven we dit volgen.

Het voorstel voor de herijking voor de provinciale financiën is hier te lezen.