Provinciale Staten bespreken Perspectiefnota 2023

Op woensdag 6 juli bespraken de Gelderse Provinciale Staten de Perspectiefnota 2023. Hierin wordt de koers voor de komende tijd in hoofdlijnen bepaald en bepaalt de provincie waar geld aan wordt uitgegeven. Fokko Spoelstra diende namens de PvdA twee voorstellen in: een voorstel over Keti Koti en een voorstel om een campagne rond verkeersveiligheid op te starten.

Lees de bijdrage van Fokko op deze pagina:

Vandaag bespreken we de laatste Perspectiefnota van deze bestuursperiode. De afgelopen drie jaren zijn voorbijgevlogen! Niet alleen met de uitvoering van de zaken waar we ons vanuit het coalitieakkoord Samen voor Gelderland hard voor maakten, maar ook met de onvoorziene crises die een grote impact hadden, en hebben, op ons functioneren.

Dan heb ik het over stikstof, de woningcrisis, de strijd om de ruimte, het coronavirus, het dreigende tekort in het openbaar vervoer, klimaat en energie, de oorlog in Oekraïne, de torenhoge inflatie, de krapte op de arbeidsmarkt en tot slot: de herijking van onze financiën.

Allemaal onvoorziene zaken die toch een geweldige impact hebben op het dagelijks leven van vele Gelderlanders. Op korte termijn maken we ons echt veel zorgen of alle Gelderlanders het allemaal wel redden: door energiearmoede, door vervoersarmoede. Nu ook middeninkomens in de armoedeval raken, begint het wel heel erg zorgelijk te worden. De tweedeling in de samenleving lijkt alsmaar groter te worden.

Feitelijk moeten we als provincie wendbaar zijn en verwachten van onze inwoners veerkracht in deze onzekere tijden. Dat geldt helaas niet voor alle Gelderlanders. En voor die laatste groep moeten wij er ook zeker zijn.

Tegen deze achtergrond houden wij onze bijdrage, wetende dat voor de PvdA deze Perspectiefnota de opmaat is naar een redelijk arme beleidsarme begroting. Immers: in maart 2023 zijn er opnieuw verkiezingen en zal er een nieuwe coalitie ontstaan met ongetwijfeld een nieuw akkoord voor vier jaren.

Zoals we de afgelopen jaren al hebben gedaan zullen wij onze inbreng langs drie lijnen houden: goed wonen, goed werken en een gezonde leefomgeving. We zullen zo afsluiten met wat notities over het organiserend vermogen van onze organisatie en de provinciale financiën.

Fokko Spoelstra tijdens het debat over de Perspectiefnota 2023.

Goed wonen

Of wij nu jonge, of wat minder jonge mensen, spreken: als we ze vragen waar de meeste zorgen liggen dan is het antwoord vrijwel altijd hetzelfde. Ze maken zich zorgen over een betaalbaar dak boven hun hoofd. De prijzen zijn de pan uitgerezen en door de snel stijgende rente lukt het nog minder om een betaalbare woning te kopen of te huren. Dat is erg verontrustend.

Kinderen blijven noodgedwongen thuis wonen bij hun ouders. Dit vaak met negatieve sociale gevolgen, zeker in de coronatijd. Ouderen kunnen niet doorstromen naar een kleinere woning om zo plaats te maken voor meerpersoonshuishoudens. Lukt het dan toch om een dak te vinden, dan zit het lang niet altijd goed met het energieverbruik. Sommige personen zijn bijna meer kwijt aan energielasten dan aan huur of hypotheek!

Om dit probleem te lijf te gaan is er niet één beste oplossing. Het gaat om een hele set aan acties en we willen Gedeputeerde Staten stimuleren daarmee door te gaan.

Ze in op voldoende sociale huur- en koopwoningen. Ga door met SteenGoed Benutten. Kijk of de pilot met het KoopSmartFonds verlengd en vergroot kan worden. Ga door met het KoopGarantFonds om jongeren een kans op een koopwoning te geven. Kijk op ruimtelijk gebied naar slimme combinaties. Bekijk ook of de proceduretijd verkort kan worden. Ga door met programma’s om sociale huurwoningen te verduurzamen om energiearmoede terug te dringen. Om minder afhankelijk te zijn van de energieprijzen op de wereldmarkt is het ook goed te werken aan een Gelders Warmte Infra Bedrijf. Dan hebben we de leidingen in publieke handen en zijn meerdere leveranciers van warmte mogelijk.

Goed werken

We zien een omslag op de arbeidsmarkt. Daar waar we eerst alles uit de kast moesten halen om mensen aan een passende baan te helpen, zijn er nu meer vacatures dan werkzoekenden. In bijna alle sectoren is dit aan de gang: zorg, techniek, openbaar vervoer en ga zo maar door. Dat is niet eenvoudig op te lossen, maar alle beetjes helpen.

Helaas zien we daarnaast dat mensen vaker twee banen nodig hebben door de prijzen die snel stijgen, om het hoofd boven water te houden. Dat baart ons veel zorgen.

Voor goed werk is een goede bereikbaarheid van belang. Niet alleen per auto of per fiets, maar juist ook met het openbaar vervoer. We hebben grote zorgen over de situatie van nu. We bespreken de situatie rond openbaar vervoer later vandaag nog. Goed openbaar vervoer is voor veel mensen noodzakelijk om naar hun school of werk te gaan, om het ziekenhuis te bezoeken en om naar familie of vrienden te gaan. We moeten ervoor waken dat we straks, naast energiearmoede, niet ook te maken krijgen met vervoersarmoede!

Graag wil ik nog even ingaan op de culturele sector, nu na de coronacrisis. De PvdA denkt dat het goed is als de provincie meedenkt en -werkt aan een goed herstelprogramma voor de culturele sector. De coronacrisis lijkt voorbij, maar deze sector heeft het nog steeds erg zwaar.

De huisvesting van onze topgezelschappen Introdans en Oostpool is zorgelijk, er moet echt iets gebeuren. We gaan ervan uit dat Gedeputeerde Staten deze bestuursperiode nog met een voorstel komt met een oplossing. Uiteraard met ieders verantwoordelijkheid hierin meegewogen.

Gezonde, en veilige, leefomgeving

Wat de PvdA betreft: een belangrijk thema!

Het gaat hierbij niet alleen over stikstof en de plannen, daar hebben we het later vandaag uitgebreid over. De PvdA staat achter de Gelderse Maatregelen Stikstof en de Rijksdoelen. Natuurherstel is wezenlijk en er moet ruimte blijven om te boeren, te bouwen en bedrijvigheid te ontwikkelen.

Het gaat ook om minder waterverbruik door grote grondwaterontrekkers om zo een gezondere leefomgeving te maken. We zijn blij met de uitwerking van onze twee voorstellen hierover die we hebben ingediend bij de Begroting 2022. Dit biedt perspectief voor waterbesparing!

Een gezonde leefomgeving betekent ook dat, daar waar het kan, de hoogspanningskabels met straling onder de grond worden gebracht. We zien dat drie gemeenten al aanspraak hebben gemaakt op de door ons beschikbaar gestelde middelen. Het zou goed zijn als voor het einde van het jaar meer gemeenten verdergaande plannen hebben in deze.

Je veilig voelen in je eigen leefomgeving: dit vinden wij erg belangrijk. We moeten blijven strijden tegen ondermijning. Het is dus goed om te kijken of we de ervaringen van de projecten die nu gedraaid worden in de strijd tegen ondermijning kunnen vasthouden.

De PvdA vindt het goed dat het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering gestart is. Nu wij als provincie over de brug is gekomen begrijpen wij dat er voor dit Centrum een noodbrug komt die €650.000 moet kosten. Wij zijn benieuwd of dit echt nodig is en of de provincie hieraan gaat bijdragen.

Een gezonde leefomgeving is ook een verkeersveilige omgeving. Dat doen we door wegen, fietspaden en kruisingen veiliger in te richten. Maar we denken ook dat de veiligheid vergroot kan worden door bewuster gedrag van de weggebruikers. Daar kan de provincie, wat ons betreft, een slag in maken. Zeker omdat het aantal verkeersdeelnemers toeneemt en ook de vervoersmiddelen verscheidener zijn: e-bikes, speed pedelecs, fietsen, scooters en ga zo maar door. Alleen met een veilige inrichting komen we er niet. Daarom dient de PvdA een voorstel in om een campagne op te starten om de beïnvloeding van gedrag in gang te zetten. We zijn blij dat het CDA, de VVD, de ChristenUnie en de SGP dit voorstel mee in willen dienen.

De Gelderse Provinciale Staten in debat over de Perspectiefnota 2023.

Financiën en organiserend vermogen

We zien dat de samenleving verhardt en polarisatie op de loer ligt. Kijk naar de acties van de boeren, de intimidatie van een minister of het willens en wetens vernielen van Natura2000-gebied. Dit kan en mag absoluut niet! Hier nemen wij grote afstand van en met dit soort actievoerders willen wij niet om tafel.

Als het gaat om het betrekken van de Gelderlanders bij ons beleid: wij zijn erg blij met het Gelders Burgerberaad. We willen graag dat de participatieverordening wordt doorontwikkeld om zo tot volwaardige participatie te komen. Daarom dienen we het voorstel van het CDA graag mee in.

Het is goed dat er een proces loopt om de provinciale financiën te verduurzamen. We moeten onze structurele uitgaven ziek te dekken met de structurele inkomsten. Welke middelen we daarvoor willen inzetten begint, wat ons betreft, niet met een tabel met richtbedragen. Het begint met het beeld van wat voor provincie wij willen zijn en welke rollen wij, naast de wettelijk vastgelegde rollen, willen vervullen. Daarna komt de financiële vertaling.

We zijn sterk in het ruimtelijk domein en kunnen regionaal goede afwegingen maken. Daarbij is het van groot belang dat we invulling geven aan het begrip ‘brede welvaart’. We zijn tenslotte niet voor niets ooit gestart met de Geluksmonitor. Wat ons betreft heeft Gelderland dus niet alleen aandacht voor de ruimtelijke opgaven, maar ook voor bijvoorbeeld cultuur, leefbaarheid en sport.

Voorstel rond Keti Koti

Met de oorlog in Oekraïne, een land niet bijzonder ver weg, realiseren we ons meer dan ooit dat leven in vrijheid in een democratische rechtsstaat een groot goed is. Dat is helaas niet vanzelfsprekend en dat moeten we dan ook bewaken. Elk jaar, elke maand, elke week en elke dag. Het is goed om in 2024 groots stil te staan bij het feit dat de Tweede Wereldoorlog tachtig jaar voorbij is.

Het is in deze tijd ook goed dat we ons slavernijverleden erkennen en ons er in Nederland meer bewust van worden. Wist u bijvoorbeeld dat Anton de Kom, activist en schrijver van ‘Wij slaven van Suriname, op het Ereveld Loenen zijn laatste rustplaats heeft gevonden? En wist u dat hij in de nieuwe versie van de Canon van Nederland onze Willem Drees heeft vervangen?

Dat laatste feit is een belangrijke stap in de erkenning van ons slavernijverleden en de bewustwording in Nederland. Vanuit de PvdA zijn we van mening dat we dit landelijk moeten doorzetten en dat ook onze provincie hieraan kan bijdragen.

De manier waarop we dit nu doen geeft daar een goede richting aan. Daarom dienen wij een voorstel in om die richting door te zetten naar het structureel markeren en borgen van ons slavernijverleden in Gelderland. We zijn blij dat D66, de Partij voor de Dieren, GroenLinks, 50Plus en de SP dit voorstel mee indienen.

Wij gaan samen voor Gelderland!