PvdA Gelderland over de Gelderse Begroting 2023

Vandaag hebben de Provinciale Staten van Gelderland de Begroting 2023 vastgesteld. Dit is de laatste begroting van de huidige bestuursperiode en geeft invulling aan het coalitieakkoord ‘Samen voor Gelderland’, inclusief de aanpassingen uit de zogenoemde MidTerm Review (MTR). Op deze pagina is de inbreng van Fokko Spoelstra en Marilyn A-Kum op de begroting te lezen.

Als PvdA herinneren we het nog als de dag van gisteren: de ondertekening van het coalitieakkoord ‘Samen voor Gelderland‘. Dit gebeurde in 2019 op het terras van De Staat, aan de Markt te Arnhem. Sinds de ondertekening zijn er nogal wat crises op ons afgekomen. De inkt van het akkoord was nog niet droog of we kregen te maken met de stikstofcrisis, de klimaatcrisis, de woningcrisis, de asielcrisis, de coronacrisis en sinds 24 februari ook nog eens de oorlog in Oekraïne met al het leed wat daarbij komt. En dan is er ook nog een torenhoge inflatie van boven de 10% met alle effecten, zoals de snel groeiende energiearmoede die veel Gelderlanders raakt.

Dit zijn allemaal zaken die we in 2019 niet konden voorzien, maar waar we als Gelderland toch een antwoord op hebben gevonden en op gaan vinden. Het vertrekpunt daarbij is wat ons betreft steeds geweest dat we als provincie weerbaar en wendbaar moeten zijn. Iets wat het huidige College lijkt te lukken.

Niet alle crises die net zijn genoemd zijn een crisis zoals een crisis gedefinieerd is: van buiten komend onheil. Als we kijken naar de woningcrisis, de asielcrisis en de stikstofcrisis dan valt er toch veel af te dingen of dat echt crises zijn, of het gevolg van bewust gevoerd beleid vanuit Den Haag. Er was een periode dat Den Haag dacht dat we niet aan volkshuisvesting hoefden te doen en dat Nederland in ruimtelijke zin af was. Die periode ligt nog niet heel lang achter ons.

“Niet alle crises die net zijn genoemd zijn een crisis zoals een crisis gedefinieerd is: van buiten komend onheil.”

Datzelfde Den Haag verwacht nu van Gelderland dat wij als een speer proberen om alle ruimtelijke opgaven, goed voor 1,8 keer de oppervlakte die onze provincie groot is, voor juli 2023 in te passen. En dat zonder samengangend beleid vanuit het Rijk, maar met een legio aan deals: de Woningbouwimpuls (WBI), Regiodeals, Specifieke Uitkeringen (SPUK) enzovoorts. Dit leidt tot een erg grote begroting met een grote uitvoeringsorganisatie. We worden daarbij als provincie gezien als het duizenddingendoekje dat alle problemen van het Rijk in het ruimtelijk domein, en ook die van de gemeenten, in samenhang weet op te lossen.

De wereld is in vier jaar enorm veranderd. Maar zijn we daar pessimistisch over? Soms vinden wij het ook lastig, maar eerlijk is eerlijk: het glas is voor ons toch wel halfvol. De situatie van nu biedt kansen om regie te houden en regie te nemen in de mooiste provincie van ons land.

Wat de PvdA betreft moeten we zorgen dat we vanuit de brede welvaart gebiedsgericht onze verantwoordelijk pakken in het ruimtelijk domein. Wij gaan die 100.000 woningen gewoon realiseren, wat ons betreft zonder gebruik van geitenpaadjes.

Als we kijken hoe Gelderland bezig is met het stikstofdossier dan zien we dat dit ook gebiedsgericht gedaan wordt. In gesprek met de boeren. Praten met hen, niet alleen over hen. Op die manier zien we dat er een mentaliteit ontstaat die ervoor zorgt dat we als Gelderland beter uit al deze crises willen komen.

We proberen altijd vanuit samenhang te kijken naar een gebied, want daar komt uiteindelijk alles voor de inwoners en de bedrijven van Gelderland samen. Dat stemt de PvdA hoopvol. Niet alleen voor 2023, maar ook voor de jaren erna.

Wonen

Er moeten in 2030 heel wat woningen zijn bijgebouwd in Gelderland. 100.000 om precies te zijn. Dat is een enorme opgave. Het feit dat minister De Jonge (Volkshuisvesting) deze taak op de schouders van de provincies legt is een belangrijk signaal. Niet langer zijn we de flessenhals in de marge als het om bouwafspraken gaat. In plaats daarvan zijn we de aanjager en de verantwoordelijke om dit varkentje te wassen.

De PvdA vindt dat we goed op weg zijn om te zorgen dat elke Gelderlander een dak boven het hoofd krijgt. We hebben daarbij wel een aantal punten:

• De recente uitspraak van de Raad van State over stikstof en de bouw zal het er niet makkelijker op maken. De Verstedelijkingsstrategie Arnhem-Nijmegen-Foodvalley tot 2040 zou zo wel eens onhaalbaar kunnen zijn. Misschien zelfs tot stilstand kunnen komen. Wij willen de gedeputeerde dan ook oproepen om snel met het Rijk naar oplossingen te zoeken en niet de beruchte geitenpaadjes in te slaan.
• Wanneer het gaat om het snel realiseren van veel woonruimte is het wat ons betreft goed om om te kijken of we als provincie ook flexwoningen kunnen aanschaffen. Deze kunnen dan van gemeente naar gemeente gaan. Ter plaatse kunnen ze op tijdelijk leegkomende terreinen een dak bieden.
• Het bouwen van 100.000 woningen doet ook wat met de mobiliteit. Daar moeten we oog voor hebben, en ook aan blijven werken. We zien dat nu al met bijvoorbeeld de Taskforce Rijnbrug. Als we daar veel woningen willen bouwen dan moeten we ook de effecten op de mobiliteit onder ogen willen zien. Het gaat daarbij niet alleen om asfalt, maar ook zeker om goed openbaar vervoer, vanaf de eerste dag.
• Het realiseren van veel woningen betekent ook veel voor de vergunningverlening door gemeenten. Het is goed dat we vanuit de provincie ook kijken hoe er met bijvoorbeeld een flexpool van ambtenaren ondersteuning kan bieden. Anders kan de vergunningverlening de flessenhals in het proces gaan vormen.
• Het traineeship voor specialisten in de ruimtelijke ordening is broodnodig. Veel projecten lopen spaak omdat er gewoonweg niet genoeg specialisten zijn. We vinden het goed om daar ook op in te zetten.

“De PvdA vindt dat we goed op weg zijn om te zorgen dat elke Gelderlander een dak boven het hoofd krijgt.”

Werken

Ook al lijken er nu meer vacatures dan mensen beschikbaar, de PvdA vindt het van groot belang dat er goed beleid gevoerd wordt op Onderwijs en Arbeidsmarkt. Dit beleid moet dan natuurlijk gericht zijn op het wegnemen van een mismatch tussen persoon en werk. Een beleid dat niet alleen provinciaal is, maar gericht is op de kracht van de individuele regio’s. Ga daar mee door! De PvdA vindt het belangrijk dat er ook wordt ingezet op stageplaatsen bij de provincie. Stimuleer ook anderen om deze plekken aan te bieden: zo kunnen veel mensen op weg naar een echte baan!

Verder een aantal zaken in deze begroting die op onze warme steun kunnen rekenen:

• Het is goed om de voortgang van Logistiek Centrum Eerbeek te zien. Het wordt nu echt tastbaar en dat is goed. Nu het Burgersterrein definitief uit beeld is lijkt het ons een goed plan om te kijken of daar woningbouw mogelijk is.
• We zien dat, mede door een bijdrage van de provincie, het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering geopend is. Dat doet ons goed! Zo wordt de werkgelegenheid van de toekomst geborgd én zorgen we voor een veilige provincie, ook in de digitale wereld.
• Naar de digitale wereld is er gelukkig ook nog steeds de fysieke wereld. Wat de PvdA betreft moet de provincie blijven inzetten op een circulaire economie met zo kort mogelijke kringlopen.
• Goed werk betekent ook goed werk voor de professionals in de culturele sector. Daarom ondersteunen we het voorstel van VVD en D66 voor goede oefenruimte voor Introdans en Theatergroep Oostpool van harte. We moeten deze topgezelschappen niet laten schieten!

Gezonde leefomgeving

Vol smart en met goede verwachting kijkt de PvdA uit naar de definitieve versie van het Beleidsprogramma Gezonde Leefomgeving. Tot op heden waren we enigszins teleurgesteld in het tempo en de ambities van de gedeputeerde, maar we laten ons graag dit jaar nog positief verrassen.

Het doet ons goed om te zien dat de gemeente Apeldoorn al haar elektriciteitskabels binnen de bebouwde kom ondergronds gaat brengen. Ook de gemeente Hattem is hierin meters aan het maken. Dat vinden we mooie, goede plannen.

We vinden het ook positief dat we in de begroting lezen dat er, weliswaar incidenteel, €10 miljoen voor verkeersveiligheid wordt ingezet. Daarmee hopen dat het stijgende aantal verkeersslachtoffers daarmee nu eindelijk naar beneden gebracht kan worden.

Voor een gezonde leefomgeving geldt wat ons betreft ook dat ieder kind toegang heeft tot sport en cultuur. Daarom vinden wij het van groot belang dat de provincie het Jeugdfonds Sport & Cultuur blijft steunen.

“Voor een gezonde leefomgeving geldt wat ons betreft ook dat ieder kind toegang heeft tot sport en cultuur.”

Voor de leefbaarheid van Gelderland zijn ook festivals van belang. We zien dat er voor 2023 geen middelen zijn gereserveerd. De PvdA denkt dat het een goed plan is om in 2023 een (beperkt) budget beschikbaar te maken voor festivals en evenementen. De omvang van het definitieve budget laten we graag over aan de volgende coalitie. We dienen dan ook graag het voorstel van D66 mee in.

De ondertekening van het coalitieakkoord ‘Samen voor Gelderland’ in 2019.

Algemeen bestuur

De begroting blijft, weliswaar aangevuld met incidentele uitgaven, erg groot. Dat betekent ook iets voor de provinciale organisatie. De mensen moeten het wel allemaal kunnen blijven doen. Hopelijk heeft de gedeputeerde hier ook aandacht voor.

De inflatie is daarnaast momenteel torenhoog. Dat, en andere stijgingen, zouden wel eens veel effect kunnen hebben op het kunnen realiseren van veel projecten. We hopen dat de gedeputeerde ook aandacht heeft voor dit risico.

Inclusie

De antropoloog Jitske Kramer verwoordt het begrip inclusie mooi: “Hoe ben je samen mens, hoe ben je een goed mens samen met andere mensen en hoe ben je helemaal een goed mens met de mensen die je eigenlijk niet mag en/of niet begrijpt. Dat is het leven, dat is inclusie. En hierbij moet je willen openstaan om geraakt te worden door wat een ander zegt en doet en van elkaar leren, zodat je je kennisniveau verlegt.”

In deze begroting wordt er aandacht gegeven aan het Programma Vrijheid, met oog voor herdenken en het maken van een link tussen heden en verleden. Dat doen we ook door de afschaffing van de Trans-Atlantische Slavenhandel te herdenken. De PvdA is verheugd dat er volgend jaar een kunstwerk wordt onthuld ter ere van Keti Koti. Volgend jaar is het precies 150 jaar geleden dat de slavernij werd afgeschaft én het valt samen met de excuses die het kabinet zal maken: qua moment komt het dus prachtig uit.

“De PvdA is verheugd dat er volgend jaar een kunstwerk wordt onthuld ter ere van Keti Koti.”

Twee jaar geleden is er een Initiatiefgroep Inclusie gestart in de Provinciale Staten. Naast de PvdA nemen ook GroenLinks, CDA, VVD, D66, SP, 50Plus, Partij voor de Dieren en de ChristenUnie hieraan deel. In verschillende waardevolle en bevlogen gesprekken hebben we onderzocht wat inclusie voor ons is. Dat deden we zowel binnen als buiten het provinciehuis. Er werd gesproken met elkaar, maar ook met gedeputeerden, de griffie, ambtenaren enzovoorts. De PvdA heeft hiervan genoten en wil graag alle partijen bedanken voor de fijne samenwerking.

De uitkomst van alle gesprekken is dat er al veel gaande is op het gebied van inclusie, maar dat er behoefte is aan een brede en integrale aanpak. Daarom doen wij een voorstel om dit op te nemen in deze begroting. Dit voorstel zorgt ervoor dat er een integrale aanpak komt: het brengt alle beleidsterreinen samen om tot een gemeenschappelijke visie op inclusie te komen.

Daarnaast ligt er nog een voorstel van GroenLinks en anderen die wij van harte steunen. Dit voorstel brengt een goed idee om de nieuwe Statenleden bewust te maken van onbedoelde en onbewuste vooroordelen. De PvdA is verwachtingsvol over een toekomst waar we samen als mensen en als provincie verder bouwen aan een inclusieve organisatie die dit vol trots uitdraagt. Een Gelderland voor alle Gelderlanders!