In de Statenvergadering van 8 november lanceerde fractievoorzitter Peter Kerris in zijn algemene beschouwing over de Begroting 2018 ons Gelders Plan van de Arbeid. Lees hieronder zijn Algemene Beschouwing over de begroting.
Meneer de voorzitter,
De boerderij-regisseur, de thuiszorgmedewerker 2.0, de rollator-inspecteur, de data-ober, de cybercrime detective, de orgaan-ontwerper en de focussed fabrieksarbeider.
We staan op een kruispunt in de geschiedenis van de mensheid. De keuzes die we in deze tijd maken, bepalen het lot van onze kinderen. Het gaat weer goed met Gelderland. We komen uit de diepste economische crisis sinds 1929 – een crisis die net als toen door hebzucht en grootkapitaal werd veroorzaakt. Na jaren ploeteren lijken de cijfers voor het eerst sinds 2008 weer rooskleurig. Zaten bij het begin van deze Statenperiode in 2015 nog 80.000 Gelderlanders zonder werk aan de kant – een groep ter grootte van de helft van de bevolking van Arnhem – Inmiddels is dat aantal gezakt tot onder de 50.000 en de jeugdwerkloosheid verkeert op het laagste niveau sinds 8 jaar. De groei van de werkgelegenheid is het sterkst in de bouw en de transport – sectoren waarvoor de PvdA Gelderland zich altijd sterk maakt. De Gelderse Industrie floreert.
Maar voorzitter, veel mensen voelen zich onzeker. Blijft het goed gaan, of gaat het binnenkort toch weer mis? Heb ik over een jaar mijn baan nog? Krijg ik ooit nog de zekerheid van een vast contract? In wat voor economische situatie groeien mijn kinderen op? Sta ik er alleen voor, of ben ik onderdeel van een samenleving en kan ik ergens op terugvallen? In het verleden was het volgen van een opleiding gunstig voor het verkrijgen van een baan, maar zelfs dat lijkt niet meer genoeg om onzekerheid uit te sluiten. En we zien dat meer geld kan worden verdiend met investeringen en beleggingen dan met werk. De lage spaarrentes jagen de beleggers op. Er wordt weer volop belegd in riskante bundelingen van leningen. In de VS is opnieuw het verstrekken van slechte hypotheken aan de orde van de dag. Is dat wat we verstaan onder goed wonen? En de ene na de andere maatregel om risicokapitalisten aan banden te leggen wordt afgeschaft. Ook in Nederland – het internationaal kapitaal krijgt een cadeautje van €1,4 miljard Nederlands belastinggeld en het nieuwe kabinet vindt het een goed idee als banken kleinere buffers hanteren. In het westen van het land worden huizen opgekocht door beleggers en tegen woekerprijzen weer verkocht of verhuurd. Is dát wat we verstaan onder goed wonen? De huizenprijzen worden door deze ontwikkelingen opgedreven – ook hier in Gelderland – zodanig dat starters op de woningmarkt moeite hebben om hun eerste huis te kopen. Is dat wat we verstaan onder goed wonen?
In de race naar de bodem wordt het voor beleggers en aandeelhouders nog aantrekkelijker om arbeid nog meer te verplaatsen naar plekken waar het nog goedkoper kan. Of worden robots aangeschaft of algoritmes ontwikkeld om het werk van mensen over te nemen. Contracten worden geflexibiliseerd zodat van werknemers makkelijk afscheid genomen kan worden als ze een risicopost op de bedrijfsbalans vormen. De arbeidsmarkt verandert in rap tempo. De beroepsbevolking vergrijst maar zal om de eigen oude dag betaalbaar te houden, tegelijkertijd langer door moeten werken. We zien bedrijven die kapitaal en goederen in enkele muisklikken over de wereld kunnen bewegen.
Tegelijkertijd zijn er in Gelderland vandaag de dag zijn 90.000 onvervulde vacatures.
Als we in onze nabije toekomst onze welvaart eerlijk willen blijven delen, moeten we daarvoor nu keuzes maken. Voor de Partij van de Arbeid vormt goed werk de sleutel. Het is de basis voor economische zekerheid voor jezelf en je gezin, de basis van vooruitkomen in het leven, de basis van zingeving, ontwikkeling en emancipatie. Goed werk geeft zekerheid en kan armoede voorkomen. Het is de basis van sociale samenhang en onderlinge verbondenheid.
Juist nu het eindelijk economisch beter gaat moeten we ons niet door de verdelende krachten van grootkapitaal, flitskapitaal en winstbejag uit elkaar laten spelen. We moeten de kansen benutten die zich voordoen om de binding tussen werknemers, onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven te versterken, om de positie van gewone mensen te versterken, en om daarmee de Gelderse samenleving minder kwetsbaar te maken voor conjunctuurwisselingen. We staan nu op een kantelpunt. De werkloosheidsbestrijding van de afgelopen jaren heeft effect – nu staan we voor de uitdaging om toekomstige werkloosheid te voorkomen. En om zij die nog niet hebben kunnen profiteren van het economisch herstel zoals flexwerkers en mensen met een participatiebaan de hand te reiken.
Voorzitter, met dat in gedachten, lanceren wij vandaag ons Gelders Plan van de Arbeid. Een Plan van de Arbeid waarin we in Gelderland door innovatie, met werknemers, werkgevers én onderwijsinstellingen samen, werk maken van de banen van de toekomst. Ik noemde ze al: de boerderij-regisseur, de thuiszorgmedewerker 2.0, de rollator-inspecteur, de data-ober, de cybercrime detective, de orgaan-ontwerper en de focussed fabrieksarbeider. Het zijn ideeën die voortkomen uit het project “Empowered by Robots” van de gemeente Eindhoven en de Start Foundation. Laten we daar een voorbeeld aan nemen. Een manier om de komst van technologie en digitale algoritmes te bedwingen en vóór mensen te laten werken, niet in plaats van hen.
Voorzitter, ons Plan van de Arbeid benut ook de organisatiekracht van onze provincie. Juist onze provincie is in staat om partijen bij elkaar te brengen, best practices te verspreiden, om successen met elkaar te delen.
Ons Plan van de Arbeid zet ons Onderwijs-Arbeidsmarktbeleid in om een leven lang leren mogelijk te maken. Niet alleen jonge mbo’ers opleiden voor banen in de techniek, maar ook hen die al langer werken bijscholen, opleiden in het bedrijf, met “state of the art” apparatuur. Daar kan onze provincie in helpen.
Tenslotte willen we met ons Plan van de Arbeid het tekort aan vakkrachten aanpakken. Dat willen we in de techniek maar ook in andere sectoren. En een sector waar dat tekort groot is, is de zorg. Vooruitzichten zeggen dat het tekort over vijf jaar oploopt tot 125.000 beroepskrachten landelijk. Het tekort wordt groter door de vergrijzing, door doorgevoerde veranderingen in de zorg, door nieuwe en betere kwaliteitsnormen in de verpleeghuiszorg en omdat ouderen nu en in de toekomst langer zelfstandig willen wonen.
Meneer de voorzitter, in Gelderland vandaag de dag, zitten nog steeds teveel mensen zonder baan, met name jongeren en 55-plussers. In Gelderland vandaag de dag lopen verplegers en verzorgers zich het vuur uit de sloffen, snakkend naar hulp van collega’s. En in Gelderland vandaag de dag willen ouderen graag meer persoonlijke aandacht, meer zorg, meer tijd. Vanaf vandaag gaan we dat anders doen. Daarom stelt de Partij van de Arbeid voor om ons Onderwijs-Arbeidsmarktbeleid te verbreden naar de zorg. De motie die we daarvoor indienen is mede ondertekend door D66, CDA, VVD en luidt:
Wij verzoeken Gedeputeerde Staten
– het Onderwijs- en Arbeidsmarktbeleid te verbreden naar de zorg;
– te onderzoeken op welke manier aangesloten kan worden bij de reeds bestaande Zorgpacten en in de overige Gelderse regio’s Zorgpacten tot stand kunnen komen;
– methodes en technieken die in het Gelders innovatiebeleid zijn ontwikkeld toe te passen op de zorgsector;
– daartoe bij de Voorjaarsnota 2018 passende voorstellen te doen;
En gaan over tot de orde van de dag.
Voorzitter, het tekort aan vakmensen is nijpend in de zorg. Maar ook in de afbouw- en installatiebranche is het tekort groot. Bestuursvoorzitter van Alliander, Ingrid Thijssen, heeft de gevolgen hiervan onder woorden gebracht: zonder genoeg gekwalificeerde vakmensen stokt de verduurzaming van Nederland. Er moeten windmolens worden gebouwd, zonnepanelen geïnstalleerd en sociale huurwoningen verduurzaamd. Honderd duizend vóór 2020, weet u nog. Voorzitter, hoe staat het daar eigenlijk mee? De begroting die wij vandaag bespreken biedt geen enkel inzicht in deze opgave die wij als provincie hebben afgesproken. Wanneer komt gedeputeerde Van Dijk met cijfers? Nu kunnen we nog ingrijpen. Volgend jaar rond deze tijd is het te laat. De Partij van de Arbeid wil actie.
De Partij van de Arbeid vraagt ook aandacht voor goed werk in de cultuursector. Het is daarom dat wij samen met VVD, CDA en D66 een motie indienen om de kwaliteit van de orkesten in Oost Nederland op peil te houden. We moeten de musici in beide orkesten koesteren – ook zij verdienen waardering.
Voorzitter, tenslotte vraag ik aandacht voor het vakmanschap van erfgoedrestaurateurs. De instelling die onze provincie daarvoor subsidieert, het Gelders Restauratie Centrum, raakt binnenkort dakloos en is dan niet meer in staat haar werkzaamheden uit te voeren. De Partij van de Arbeid maakt zich daar zorgen over. Wil de Gedeputeerde binnenkort de Staten informeren over mogelijke oplossingen?
Voorzitter, met ons Plan van de Arbeid willen wij de komende tijd inzetten op het versterken van de relatie onderwijs–bedrijfsleven, het grijpen van kansen en het zelf als provincie tonen van het goede voorbeeld. We versterken de positie van werknemers over de hele linie door een inclusieve aanpak waarin we sociaal en realistisch omgaan met mogelijke toekomstige bedreigingen. Van die aanpak en van die mooie, lieve provincie willen we graag werk maken en we nodigen daarbij vakbonden, werkgevers, onderwijsinstellingen, gemeenten en arbeidsmarktregio’s uit om daaraan mee te werken.
Daarmee wordt Gelderland een provincie waarin mensen zich zeker weten van een baan, ook als die door robotisering of globalisering onder druk staat. Daarmee wordt Gelderland een provincie waarin niemand langs de kant staat. En daarmee wordt Gelderland een provincie waarin het goed wonen en goed werken is. Vandaag en morgen. Dankuwel.