19 december 2013

Mijnke Bosman blogt: De verzorgingsstad

Nee, de titel van dit artikel is geen vergissing. Het is de titel van de 15e Wibautlezing die gehouden is door Kim Putters tijdens het jaarlijkse festival van het Binnenlands Bestuur, dat wordt georganiseerd door het Centrum voor Lokaal Bestuur.

Kim Putters werd onlangs benoemd tot directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Voor de PvdA is dat een buitenkans. Nu heeft de partij iemand in huis die als geen ander de veranderingen in de samenleving kan waarnemen, onderzoeken en duiden.

De vraag die Kim Putters wilde beantwoorden was: wat gaat er schuil achter de verschuiving van de verzorgingsstaat naar de participatiesamenleving? Overal kom je dat woord tegen, maar hoe krijgt het handen en voeten? En leven we eigenlijk al niet in een participatiesamenleving?  In de afgelopen jaren verzorgden 1.3 miljoen mensen zieke of hulpbehoevende ouders en partners. Gemiddeld nam de zorg 15.4 uur per week in beslag. Meer dan de helft van de bevolking is betrokken bij uiteenlopende vrijwilligers activiteiten. .

Bij sommige mensen ontstaan nu al problemen als ze gezin, werk, recreatie en huishouden moeten combineren met mantelzorg of vrijwilligerswerk.  Zorg voor ouders kan lastig worden als kinderen niet in de buurt wonen. Steeds meer vrouwen hebben een baan, waardoor zij ook niet altijd beschikbaar zijn.

Duidelijk is dat de zorg van de overheid aanzienlijk beperkt zal  worden en alleen daar zal worden verstrekt waar andere mogelijkheden ontbreken. Hoe kun je de samenleving dan zo organiseren dat niet iedereen verzuipt in de participatie en er toch voldoende zorg en aandacht beschikbaar is, nu de overheid zich terugtrekt?

Veel taken van het Rijk worden op dit moment gedecentraliseerd. Daarom introduceert Kim Putters het begrip ‘verzorgingsstad’. De gemeenten worden steeds meer verantwoordelijk voor zorg en welzijn van hun inwoners. Dat vergt een en ander van de lokale bestuurders. Van de Nederlanders heeft 40% vertrouwen in de politiek. Regelmatig blijkt dat inwoners liever zelf zoeken naar oplossingen voor problemen in hun eigen wijk, ook voor de zorg die wijkbewoners nodig hebben. Daarom zou decentralisatie gepaard moeten gaan met lokale speelruimte en vrijheid, met meer zeggenschap voor inwoners en burgermacht. Gemeentebesturen moeten ruimte krijgen om nieuwe wegen in te slaan die bij hun gemeente passen. Ze moeten niet worden opgescheept met een pakket regelingen van het Rijk. En gemeentebesturen moeten binnen hun gemeente projecten kunnen loslaten en niet uitgaan van slechte bedoelingen van mensen. Vertrouwen tussen burgers en overheid is in de verzorgingsstad essentieel.

In de verzorgingsstad moet het gaan over het verbeteren van de kwaliteit van leven. Van burgers wordt verwacht dat zij meer voor zichzelf en elkaar zorgen dan in de verzorgingsstaat gebruikelijk was, dat zij letten op preventie en een gezonde leefstijl niet alleen bij zichzelf maar ook bij anderen.  Citaat: “Dit mag geen onrealistisch en verplicht appel op vrijwilligheid worden, ook omdat er tegelijkertijd meer arbeidsparticipatie wordt gevraagd”.

Met dit citaat is de problematiek van de verzorgingsstad haarscherp geformuleerd. Hoe kunnen mensen alle taken die zij moeten vervullen combineren? Wat heeft prioriteit? Wat is goede zorg en kwaliteit van leven? Het is aan de gemeentebesturen om met de inwoners na te gaan wat zij daaronder verstaan voor hun wijk, in hun stad.

Dat zal niet in ieder gemeente tot dezelfde uitkomst leiden. Met die verschillen moeten we leren leven. Zolang maar duidelijk is dat de verschillen in de verzorgingssteden democratisch gelegitimeerd zijn en burgers invloed hebben kunnen uitoefenen op het verdelen van de beschikbare middelen.

En het platteland dan? Hoe gaat het daar? Het woord platteland komt in de Wibautlezing niet voor. De Nederlandse verzorgingsstaat transformeert tot een verzameling verzorgingsteden, aldus Kim Putters. Ik vrees dat hij de mening is toegedaan dat het landelijk gebied zich erbij zal moeten neerleggen dat het deel gaat uitmaken van een verzorgingsstad naar keuze. 

Mijnke Bosman, Statenlid

 Mijnke Bosman

Waar ben je naar op zoek?